Περί Αρχιμανδρίτη Νεόφυτου Βάμβα

Από Ιωάννη Σπυραλάτο

Οι περισσότεροι Έλληνες γνωρίζουν τους Πατέρες της Ορθόδοξης Εκκλησίας και τον σημαντικό ρόλο που έπαιξαν στη διάδοση του μηνύματος του Χριστιανισμού. Όμως, λίγοι γνωρίζουν τον Αρχιμανδρίτη Νεόφυτο Βάμβα. Λίγοι γνωρίζουν την επιρροή του στην σύγχρονη Ελλάδα και τις προσδοκίες που είχε για τον σύγχρονο Έλληνα.

 

Ο Βάμβας γεννήθηκε στη Χίο, περίπου το 1776. Επί Τουρκοκρατίας κατάφερε να σπουδάσει φιλοσοφία, φιλολογία, και φυσικές επιστήμες — κυρίως μαθηματικά. Ήταν δάσκαλος για τις οικογένειες του Γεώργιου Μαυροκορδάτου και του Κωνσταντίνου Χατζέρη. Συνέβαλε στην σύνταξη της «Κιβωτού» — του μεγάλου λεξικού της Ελληνικής γλώσσας. Το 1828, διδάσκοντας στην Ιόνιο Ακαδημία της Κέρκυρας, έγινε από τους πρώτους καθηγητές πανεπιστημίου της χώρας. Πήγε μετά στην Σύρο και ανέλαβε το πρώτο τοπικό γυμνάσιο αλλά με σύστημα εξαετούς φοίτησης. Τελικά, το 1837 γίνεται καθηγητής πανεπιστημίου στην Αθήνα, όπου και θα γινόταν πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ξόδεψε τη ζωή του στη μόρφωση και στην εκπαίδευση. Σαν εκπρόσωπος του νεοελληνικού Διαφωτισμού, του αξίζει ο χαρακτηρισμός «Δάσκαλος του Γένους».

 

Πολλά αξιοσημείωτα άτομα επηρέασαν τη ζωή του Βάμβα. Από τους σπουδαιότερους ήταν ο Αδαμάντιος Κοραής — ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του νεοελληνικού διαφωτισμού. Ο Κοραής έμαθε εννέα ξένες γλώσσες και σπούδασε γεωμετρία και ιατρική. Το 1808 ο Κοραής συναντάει τον Βάμβα στο Παρίσι. Μαζί του μοιράζεται το όραμά του για την πνευματική ανάπτυξη του γένους. Τονίζει την ανάγκη να υπάρχουν βιβλία στην καθομιλουμένη της τότε εποχής, δηλαδή στην καθαρεύουσα. Θεωρούσε ότι από τα πιο απαραίτητα βιβλία είναι η Αγία Γραφή. Έτσι, τον παρότρυνε να μεταφράσει την Αγία Γραφή. Όταν ο Βάμβας βρέθηκε στην Κέρκυρα, ξεκίνησε την μετάφραση της Καινής Διαθήκης από την αρχαία ελληνική γλώσσα, στην οποία ήδη κυκλοφορούσε, στην καθαρεύουσα.  Στη συνέχεια μετέφρασε την Παλαιά Διαθήκη, από τα Εβραϊκά, επίσης στην καθαρεύουσα.  Το 1850 ολοκλήρωσε το έργο του.

 

Στην σημερινή Ελλάδα, μιλάμε στη δημοτική και όχι στην καθαρεύουσα. Ο κος. Σπύρος Φίλος και οι εκδόσεις «Πέργαμος», στο πνεύμα του Κοραή, και θέλοντας να δουν τον Λόγο του Θεού σε απλή γλώσσα, αντί να κάνουν μία καινούρια μετάφραση, μετέφεραν το έργο του Βάμβα στη δημοτική. Είναι η μοναδική σύγχρονη Αγία Γραφή που είναι λέξη προς λέξη μετάφραση και όχι ερμηνεία. Αυτό αφήνει το κάθε αναγνώστη να βγάλει το δικό του η το δικό της συμπέρασμα. Η ευχή μας είναι ότι αυτό το έργο θα δώσει νέα ώθηση στις προσδοκίες του Βάμβα, δηλαδή στο να υπάρξει πραγματική πνευματική αναγέννηση του σύγχρονου Έλληνα. Μακάρι ο κάθε Έλληνας να γνωρίσει τον αληθινό Θεό — τον Ιησού Χριστό.